Migracja ptaków jest złożonym procesem
Jego wdrażanie w ptasie życie rozpoczyna się…od momentu urodzenia. Pisklęta przychodzą na świat z pokoleniową wiedzą o wędrówkach i w ciągu kilku miesięcy, dzięki opiece rodziców czy stada, muszą ją wdrożyć i wykorzystać. Przygotowanie do ptasiej podróży rozpoczyna się od zgromadzenia zapasów tłuszczu, rozbudowania mięśni, a nawet zwiększenia objętości niektórych organów wewnętrznych. Od tego niejednokrotnie zależy przetrwanie. Oczywiście w trakcie przelotu ptaki uzupełniają zapasy energii, zatrzymując się na zasobnych żerowiskach, umożliwiających im nie tylko zdobycie pokarmu, ale także odpoczynek.
Trasy wędrówek zazwyczaj są stałe
Ptaki najczęściej doskonale znają drogę, którą muszą pokonać. Nawigują tak, jak dawni żeglarze - na podstawie położenia słońca i gwiazd, ale także korzystają z "mapy lotniczej", czyli widocznych z góry zarysów lądów, rzek, jezior czy mórz. Niektóre gatunki mają zdolność postrzegania pola magnetycznego ziemi. Młode osobniki czerpią z doświadczeń starszych ptaków, poznając dzięki nim trasę i sposoby przelotu. Uczą się na przykład, że kolejność zajmowana w kluczu ma znaczenie lub że warto wykorzystywać do lotu wznoszące prądy powietrzne.
Niestety, nie wszystkie ptaki dotrą do celu wędrówki
W trakcie podróży czyhają na nie liczne zagrożenia, zarówno naturalne - drapieżnictwo, niedostatek pożywienia, niesprzyjające warunki atmosferyczne, jak i takie, za którymi stoi człowiek. Niszczenie miejsc odpoczynku i żerowania (np. poprzez osuszanie mokradeł), haniebna tradycja polowania na ptaki wędrowne, obecna w niektórych częściach świata (także w Polsce!), zderzenia z liniami napowietrznymi bądź szklanymi elementami architektury - to główne niebezpieczeństwa, które ptaki napotykają na trasach przelotów. Statystyki są przerażające: jedynie w rejonie Morza Śródziemnego myśliwi co roku zabijają około 500 milionów ptaków, w tym wiele z gatunków krytycznie zagrożonych wyginięciem.
Światowy Dzień Ptaków Wędrownych
Wiemy coraz więcej o trasach przelotów, miejscach odpoczynku, przystosowaniu poszczególnych gatunków do wędrówek i zachowań w ich trakcie, ale także o zagrożeniach, jakie czyhają na podniebnych wędrowców. Wiedza ta pozwala nie tylko lepiej poznać świat ptaków, ale także uświadamia ogromną potrzebę ich ochrony i niwelowania niebezpieczeństw na trasach przelotów. Aby tę świadomość upowszechnić w społeczeństwie, ustanowiono Światowy Dzień Ptaków Wędrownych, obchodzony od 2006 roku w drugi weekend maja. W tym roku przypada on dokładnie 13 maja, a motywem przewodnim kampanii jest woda.
Jak świętować Dzień Ptaków Wędrownych? Najlepiej oczywiście w terenie, z lornetką, atlasem ptaków albo z przewodnikiem. Warto dołączyć do wycieczek i spacerów, organizowanych w ciągu całego weekendu przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. Szczegóły znajdują się na stronie OTOP.
Autor: Monika Klimowicz-Kominowska - Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
Fot. Monika Klimowicz-Kominowska - Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
