W Polsce torfowiska zajmują ok. 12 550 km 2, co stanowi 4,1% powierzchni kraju. Torfowisko Bagno Całowanie zwane też „Bielą” lub „Gole” rozciąga się w pradolinie Wisły na terenie aż 3 tys. hektarów, ma długość ok. 15 km i szerokości ok. 3 km. Jest torfowiskiem niskim tzn. zasilanym głównie wodami powierzchniowymi i gruntowymi.
Czym są torfowiska i jak powstają?
Są tą ekosystemy charakterystyczne dla terenów, gdzie utrudniony jest odpływ wody lub zupełnie on nie istnieje. Ze względu na specyficzne warunki panujące na takim obszarze, porastająca go roślinność nie rozkłada się całkowicie. Szczątki organiczne roślin oraz zwierząt gromadzą się przez tysiące lat, tworząc złoża torfu, którego w ciągu roku przybywa średnio od ok. 0,5 do 1 mm. Miąższość złóż torfowych Bagna Całowanie w niektórych miejscach sięga 4,5 metra.
Czemu służą torfowiska?
Rola torfowisk w przyrodzie jest bardzo istotna. Ich główne funkcje to:
- działanie przeciwpowodziowe i łagodzenie efektów suszy,
- magazynowanie dwutlenku węgla (2 razy tyle co lasy),
- wyrównanie amplitudy rocznych temperatur i zwiększa wilgotność powietrza,
- stanowią ostoję bioróżnorodności, licznych roślin i zwierząt,
- są źródłem archeologicznej wiedzy (znajdują się na nich liczne znaleziska).
Co im zagraża?
Zanik torfowisk może mieć negatywny wpływ na środowisko, biorąc pod uwagę fakt, że gromadzą znaczne ilości wody oraz węgla. Odwodnienie torfowisk powoduje więc zwiększenie emisji gazów cieplarnianych (dwutlenku węgla i dwutlenku azotu) do atmosfery. Głównym zagrożeniem dla mokradeł są melioracje terenu, które mogą prowadzić do tzw. murszenia, czyli rozpadu struktury torfu i braku możliwości zatrzymywania wody. Drugi czynnik to zarastanie przez drzewa i krzewy przyspieszające proces wysuszenia i przekształcenia się mokradeł w pastwiska czy łąki. Inne zagrożenia, które mogą prowadzić do ich zniszczenia, to pożary lub nadmierna eksploatacja torfu.
Bogactwo flory i fauny
Teren Bagna Całowanie porastają wilgotne łąki, trzcinowiska, mechowiska oraz turzowiska. Ciekawym elementem są również wyrobiska potorfowe pokryte lustrem wody czy wydmy śródlądowe - pozostałość po ostatnim zlodowaceniu.
Na bagnie zarejestrowano aż 700 gatunków roślin, w tym 33 chronione. Można tam spotkać brzozę niską, kukułkę krwistą czy żółtego jaskra wielkiego. Torfowisko to ważna ostoja ptaków takich jak: kulik wielki, rycyk, zagrożony derkacz, błotniak łąkowy i stawowy, bocian czarny czy orlik krzykliwy. To również kraina ssaków, w tym bobrów, łosi, piżmaków czy jedynego jadowitego ssaka w Polsce - rzęsorka rzecznego.
Ten niezwykły charakter torfowisk, można bliżej poznać podczas spaceru po kładkach Bagna Całowanie - oddalonego zaledwie 30 minut od granic Warszawy.
Autor: Karolina Pawłowska
